نام بل و تاریخ آن: 60 میلیون سال پیش چشمه بل، کوتاهترین رودخانه جهان بوجود آمد. سومریان حدود 6هزار سال پیش که حاکم بخش های از کردستان بودند، "آنو" را خدای آسمان، "اآ" را خدای دره های عمیق و بل را خدای زمین می دانستند. به خاطر اینکه از دل صخره های سخت، عظیم و زلال و نا آرام فوران می کرد، درمان دردهای زیاد و منشا پاکی بود، قابل پرستش بود و درخور نام خدای زمین و چشمه مقدس.

وضعیت جایگاه جغرافیای بل: در 2 کیلوتری روستای هجییج و و این روستا  در 28 کیلومتری شهر پاوه، در قلب اورامانات جای گرفته، در بهشتی واقعی، کوهستانی با صخره های استوار و زیبا پر از درختان خودرو بلوط و ون، باغات انار گردو در میان دره ها و کنار روخانه سیروان و چشمه هایی که به آن می ریزند خودنمایی می کنند.

آب شرب و معدنی بل: بل هم چشمه است و ههم رودخانه، دبی آن 4000 لیتر در ثانیه است که می تواند مصرف آب شرب 5 میلون نفر را تامین کند یعنی برابر تمام جمعت استانهای کرماشان و کردستان. نامزد بهترین آب معدنی دنیاست بخاطر ترکیب فوق العاده خوبی که دارد.

جذابیت گردشگری و توریستی: به خاط آنچه گفته شد خروج چشمه از دل کوه با فوران و عظمتی مثال زدنی که آبشار 15 متری را درست می کند، در میان کوهستانهایی که چشمها را سحر و دلها را عاشق زیبایش می کند، به قول یک توریست امریکای که تقریبا تمام دنیا را گشته بود می گفت زیباترین جاهایی که دیده ام کوهستان فان در تاجیکستان و منطقه اورامان در کردستان هستند.

سد داریان قتلگاه چشمه بل : سدی که برای حفظ آب سیروان و جلوگیری از خروج آن از کشور و برای تولید برق است اما به چه قیمت؟ چشمه زیبا و مقدس و تاریخی بل، عروس کوهستان اورامات از بین خواهد رفت. این حتمی است و آنچه کارفرما از بی تاثیری سد بر چشمه می گوید، کلاهی است برای سر بلند مرمان اورامان، مردمانی پاک و مظلوم چون چشمه بل. چرا؟ اولین دلیل : همین حالا محل خروج چشمه ازدل کوه که آبشاری زیبا بود و چندین هزار سال از شکل گرفتنش می گذزد، تخریب شده. در کشورهای دیگر چنین جای زیبا و اثر تاریخی طبیعی را مرمت می کنند و شاید اگر قوانین حاکم بودند، باید کارفرما و عوامل ساخت سد تا همین حالا دادگاهی می شدند. با ابگیری سد. چشمه، 112 متر زیر آب می رود، می گویند آب گیری سد را پایین می آوریم، اگر هم راست بگویند منبع چشمه و مسیر حرکت وخروج چشمه تحت تاثیر فشار و نفوذپذیری سنگها قرار می گیرد و چشمه  یا خشک می شود یا با آب سد قاطی می شود.

 خانه ها و سقفها: 2 روستا با آبگیری سد کاملا تخلیه و زیر آب می روند و 2 روستای دیگر تا نصف و بیشتر زیر آب می روند مانند روستای هجیج از قدیمی ترین و معروفترین روستاهای پلکانی کشور است. زیارتگاه کوسه هجیج که برخی آنرا مربوط به دوران اسلامی و بعضی دیگر آنرا قدیمی تر می دانند تا مرز ساحل شدن می رود، البته به قول بانیان ساخت سد ولی به احتمال زیاد زیر آب خواهد رفت. نزدیک به 30 هکتار باغات قدیمی گردو انار و انگور نابود خواهد شد. وضعیت طبیعی و طبیعت زیبا و شکل کوهها و منطقه دگرگون می شود. کوهای زیبای زیادی تخریب می شوند، چندین هکتار از درختان خودرو مانند بلوط و ون و بادام کوهی و ... از بین می روند، و محل زندگی حیوانات زیادی از بین خواهد رفت.

درآمدزایی و درآمد زدایی: چشمه بل و رودخانه سیروان، کوهستان و معماری اورامانات، زیارتگاه کوسه هجیج، بدون هیچ سرمایه گذاری یکی از توریستی ترین جاهای ایران هستند و سالانه هزاران نفر مردم از داخل و خارج کشور به این منطقه می ایند و راه درآمدی برای مردم منطقه بوجود آمده و در حال پیشرفت سریع است. فروش آب معدنی چشمه بل که ازبهترین آب معدنیهای دنیاست نیز به اقصاد منطقه کمک زیادی می کند، در کشورهایی مثل امارات و آمریکا برای جذب توریست که صنعت خیلی مهمی در بسیاری از کشورهای دنیاست روی بیابانها سرمایه گذاری می کنند ولی ما یک بهشت واقعی مثل اورامانات را داریم با تمام قدرت و ندانم کاری ویران می کنیم، راستی چه توجیهی می تواند جواب این همه ویرانگری و دشمنی با مردم و تاریخ و زندگی را بدهد. دنیا در حال خمیازه کشیدن است ولی هنوز چشمهایش کمی باز است، شب است اما سوسوی ستارگان سایه ها را دنبال می کند.

 زاهد قادرمرزی/ زیست بوم